Matka Polka z Bułgarii. Alina Petrowa – Wasilewicz

Z Aliną Petrową – Wasilewicz, dziennikarką KAI, autorką wielu książek, ostatniej “Kapłanki i Kury”, laureatką tegorocznej nagrody Ślad im. bp. Jana Chrapka, rozmawia Aneta Liberacka

Twoje korzenie sięgają Bułgarii. Jak to się stało, że jesteś Polką?

Jestem i Bułgarką, i Polką. W stu procentach jestem Bułgarką i w stu procentach Polką. Łączę dobre rzeczy, które są w moich dwóch narodach, dwóch ojczyznach. No i oczywiście wady także. Po prostu mam taką ojczyznę poszerzoną. Zdarzają się też poczucia obcości. Czasami się czuję obco tutaj, czasami czuję się obco w Bułgarii.

W jakich sytuacjach czujesz się obco w Polsce?

Czasem czuję się tutaj obco w relacjach międzyludzkich. Polacy używają inaczej języka niż Bułgarzy. Są dyplomatyczni. Jak to się mówi, owijają w bawełnę. Natomiast Bułgarzy jako naród pochodzący z chłopów, mówią bezpośrednio, otwartym tekstem. Czyli tekst równa się tekstowi i nie ma podtekstu. Dla przykładu powiedzenie komuś, że napisał świetną książkę wzbudza niepokój w Polsce, ponieważ zaczyna się praca: co ona chciała powiedzieć. Ja chciałam powiedzieć: napisałeś świetną książkę. Tylko tyle. I nie ma nic poza tym.

A świat wartości według których żyjesz jest bardziej z Bułgarii, czy bardziej z Polski, czy tego się nie da oddzielić, zdefiniować?

Mnie się wydaje, że gdyby moi dziadkowie spotkali się z rodzicami Karola Wojtyły czy Józefa Ratzingera, to by się świetnie zrozumieli, mimo że jedni byli z Bałkanów, drudzy z Europy Środkowej, a trzeci z Niemiec. Po prostu, przyzwoici ludzie wychowywali w określony sposób swoje dzieci, według określonych wartości, niezależnie od kraju. Na przykład pracowitość, solidność, punktualność – to wszystko wyniosłam z domu. Jak się zachowywać przy stole, jak okazywać innym szacunek – to był trening i myślę, że naprawdę on był powszechny w całej Europie, i tacy ludzie właśnie mnie wychowywali, więc tu nie było żadnego konfliktu. Trzeba się było nauczyć kultury, historii, geografii i jeździć, żeby to było jeszcze bardziej własne. Ja uważam, że to jest taki los na loterii. Mieć dwie ojczyzny to o wiele więcej niż jedną.

Udaje Ci się te wszystkie wartości przenieść przez życie i przekazać dzieciom?

Oj, mam oczywiście nadal problemy z pracowitością na przykład. Z uczciwością nie, ale z pracowitością tak, więc jeszcze nad sobą pracuję.

Chodzi o to, że jesteś za bardzo pracowita?

No, nie. Jestem leniwa. Dlatego muszę ciągle pracować.

Jaka wartość tu w Polsce jest dla Ciebie ważna?

Istotną rzeczą jest na pewno to, że Polska jest bardzo chrześcijańska. Bułgaria była bardzo zateizowanym krajem i do tej pory nim jest. Ale sprawy wiary “załatwiały” moja babcia i tak dyskretnie również mama. Dla mnie w Polsce chrześcijaństwo i katolicyzm to największy skarb. Jako dorosła osoba poprosiłam o chrzest w Kościele Katolickim. Było to świadome i każdemu powiem, że życie bez Boga to jakiś straszny los, co potwierdza też wiele biografii moich rodaków bułgarskich. Zerwanie z Bogiem to makabra. Na przykład cierpienie bez wiary w Boga, tak jak pisał Sartre, jest absurdem. Czymś niewyobrażalnym. Nie do wytłumaczenia.

Czyli chrzest przyjęłaś w momencie, kiedy brałaś ślub? To była przyczyna przyjęcia chrztu?

Nie. Nie wiedziałam, że bardzo szybko potem wyjdę za mąż. Rzeczywiście bardzo szybko “przydał się” ten chrzest. Ale absolutnie to wydarzenie nie było w moim życiu związane ze ślubem.

A dzieci? Udało się dzieciom przekazać Pana Boga?

Mam nadzieję, choć to jest pewna tajemnica. To nie jest rzecz automatyczna…

I nie jednorazowa…

Często pokazuje się nam, wręcz chce nam się wmówić, że człowiek jest taką kulką gliny, którą można dowolnie ulepić, i że to zrobią pedagodzy, albo działacze społeczni, albo media. Nic podobnego. Można urodzić się w stuprocentowo katolickiej rodzinie i zostać zagorzałym lewicowcem, a można, tak jak w moim wypadku – tata był niewierzący i był komunistą – absolutnie iść ku Panu Bogu. Tak się stało w moim życiu. Bóg przemówił do mnie bardzo mocno.

Nie jesteśmy w stanie zaprogramować naszych dzieci. Możemy tylko im budować dobre fundamenty w nadziei, że nawet jeżeli od nich odejdą, to będą miały do czego wrócić, a nie do nicości i do pustki, która jest w przypadku ateizmu.

Czy możesz powiedzieć o sobie, że jesteś Matką Polką? Często tak mówi się o kobietach, które mają więcej niż dwoje dzieci. W Polsce ma to znamiona pogardy, jak choćby aktualny atak, że jeśli kobiety dostaną pieniądze z programu 500+ nie będzie im się chciało pracować. Pracę w domu, wychowanie dzieci traktuje się jak brak lepszego pomysłu na życie a nie jak prawdziwe wyzwanie i cel w życiu kobiety. Czujesz się Matką Polką?

Ja się czuję matką Polką i matką Bułgarką, bo bułgarskie matki też miały bardzo ciężko i też udawało im się całe pokolenia dobrze wychować, natomiast uważam, że to jest bardzo cenne być matką Polką. Po prostu to jest wielka wartość.

A kto to według Ciebie jest Matka Polka?

Matka Polka to kobieta maryjna. Wydaje mi się, że to jest źródło siły polskich kobiet – ich głęboka maryjność. One były w stanie tyle przetrwać, np. straszne rzeczy w czasie wojny. Znam biografie i losy członków mojej rodziny, na przykład ciotki, która straciła pięciu synów w czasie powstania, męża oraz zięcia. Siedmiu mężczyzn z rodziny zginęło. Dwóch w czasie rzezi Woli, a pięciu jako żołnierze Powstania Warszawskiego. To, że te kobiety przez to wszystko przeszły i potem były w stanie wrócić z jakimś tylko tobołkiem na gruzy, i mimo wszystko tak okaleczone, tak straszliwie zranione odbudowywać życie, żyć sensownie i wychowywać dzieci, dalej ciągnąć wózek, tylko wiarą i wsparciem Maryi można tłumaczyć. Duch maryjny pomagał kobietom w czasach bardzo trudnych, wojennych, okupacyjnych czy w PRL-u, ale również teraz. Spotykam wiele kobiet, które mają głęboką więź z Matką Bożą. I myślę, że stąd jest ten power, który zachwyca cudzoziemców. Oglądałam kiedyś dokument pewnej Węgierki, w którym mówi, że zachwyca się Polkami, bo w nich jest power. Myślę, że ten power Polek bierze się z ich maryjności. Wspaniałą rzeczą jest ta nieprawdopodobna żywotność, i ta nieprawdopodobna zaradność. Nie wiem, kto może zastąpić matkę Polkę, jeżeli chodzi o taki wzorzec. Nie wiem dlaczego jest tak wyszydzana, tak wykpiwana…

Z tego słyniemy na świecie, że radzimy sobie w każdej sytuacji. Matki Polki to przede wszystkim wielka siła i przedsiębiorczość…

Dokładnie tak. Mam jedną ulubioną historię związaną z moją babcią. Pewnego dnia niosła  dwa litry mleka dla rodziny – w powojennych czasach mleko było ogromnym skarbem. Raptem okazało się, że w aluminiowym garnku jest dziurka. I teraz co zrobić? Straszna rozpacz ją ogarnęła, bo do domu było zbyt daleko, żeby to mleko donieść. Wpadła więc na pomysł: włożyła garnek z mlekiem w śnieg. Było tak zimno, że garnek cały oblepiony śniegiem zamienił się w bryłę i w ten sposób uratowała mleko dla rodziny. To dobrze opisuje kim jest polska kobieta, polska matka. Staje się niesłychanie pomysłowa, niesłychanie kreatywna i po prostu jest w stanie podołać tym wszystkim zadaniom. Niestety, wynika to z tego, że malinowo nie było. I do tej pory jest bardzo ciężko wielu młodym kobietom. Muszą szukać pracy, emigrują, ciężko jest często związać koniec z końcem. To, co je ratuje, to prawdziwa więź z Matką Bożą.

Napisałaś też, że kobiety są kapłankami. Co to znaczy być prawdziwą kapłanką dzisiaj? Jak być kapłanką w domu?

Kapłanem i kapłanką się jest – każdy to może osiągnąć w jednej chwili – ofiarowując wszystko Bogu. Trzeba uwierzyć, że każda wersja naszego życia (jeżeli nie jest jakimś złem moralnym) jest sensowna, ponieważ w każdej chwili naszego życia jest Bóg. Nawet smażąc rybę, tak jak święta Teresa z Avilli, można głęboko jednoczyć się z Bogiem. Nie ma gorszych i lepszych prac. Wartością jest tylko to, co buduje i to, co jest przeżywane w jedności z Bogiem. A jeżeli nie jedność z Bogiem (nie wszyscy są wierzący) to przynajmniej Dobro. Świadomość Dobra. Niestety my zatraciliśmy sakralność życia rodzinnego, tego, że jesteśmy kościołem u nas w domu, że mieszka z nami Bóg. Zatraciliśmy to, że kobieta jest przyczółkiem życia. W niej jest życie. Ona chroni to życie. Ona w jakiś sposób jest jego dysponentką.

I to chroni w taki sposób, że po prostu też dba o życie wieczne dla dzieci dla całej swojej rodziny…

Tak. I to jest też właśnie to przejście ku życiu wiecznemu. Świadomość, że to gotowanie w garnkach i pieluchy – to, co zostało wyszydzone – te kaszki, i to wszystko, to jest po prostu o krok od Nieba. Kobiety, które w ten sposób przeżywają macierzyństwo – nie dość, że się stają bardziej otwartymi i rozwiniętymi, są po prostu lepszymi ludźmi. Stają się lepsze.

Stają się też bardziej pewne siebie, swojego powołania…

Tak. One stają się też coraz bardziej bogate i hojne, a nie skulone, niepewne. Dobrze przeżyte macierzyństwo rozszerza się na wszystkich. W książce “Kapłanki i kury” opisałam bohaterki, które robią bardzo wiele dobrego dla innych. Na przykład związek dużych rodzin 3+ to przykład tego, że kobiety matki wcale nie zamknęły się egoistycznie w swoich domach, żeby przeżywać macierzyństwo. One pomyślały o innych, o ich problemach i skutecznie zaczęły działać.

Kobiety są kapłankami przede wszystkim dlatego, że pokazują ludziom Boga, ale często mówisz też o Ojczyźnie. O tym jak wielką jest wartością. Dlaczego trzeba przekazywać dzieciom miłość i szacunek do Ojczyzny? Dlaczego trzeba się z nią identyfikować? Dlaczego to jest takie ważne?

Dlatego, że jesteśmy dłużnikami. Po prostu. Jest świetna zasada, bardzo stara, odwdzięczenia się za wszystko, co otrzymaliśmy. Jesteśmy częścią większej całości i nasze życie powinno być właśnie takim dziękczynieniem dla ludzi, którzy byli przed nami. Pięknie to pokazał Jan Paweł II, będąc w Wadowicach. Właściwie odmówił wtedy taką litanię wdzięczności, mówiąc: tu wszystko się zaczęło; i życie się zaczęło, i wiara, i kapłaństwo – i wyliczył wszystkich ludzi, którym był wdzięczny. Myślę, że każdy mógłby zrobić w ten sposób. Niestety, zanika trochę to dziękczynienie.

Napisałaś ostatnio na Twitterze za Urszulą Ledóchowską, że przyszłość narodu nie tyle jest w rękach polityków, ile spoczywa w rękach matek. Co to znaczy dla nas dzisiaj? Co dzisiaj konkretnie my, matki Polki mamy do zrobienia? Skoro w naszych rękach spoczywa przyszłość tego narodu , to co ja, jako matka, mam robić?

Przede wszystkim uświadomić to sobie. Znać ten cytat z Urszuli Ledóchowskiej. W XIX i XX wieku powstało około pięćdziesięciu wspólnot żeńskich, zgromadzeń żeńskich, i one się przede wszystkim zajmowały wychowaniem kobiety, dlatego że rzeczywiście na kolanach matek się zaczyna wszystko. I w zależności od tego, czy matka będzie swoim dzieckiem kierować – oczywiście w bardzo ścisłej współpracy z mężem, który też jest niezastąpiony; rola ojca jest też niezastąpiona – od tego zależy, jak będzie.

Duży wpływ na dziecko ma też środowisko, które je otacza, świat w którym żyją

Tak, często prowadzi w przeciwną stronę. Jest afrykańskie powiedzenie o tym, że cała wioska wychowuje dziecko. W tej chwili matki powinny być świadome, że ta wioska różnie mówi. Jedni mówią tak, a inni mówią inaczej. I przynajmniej do momentu, w którym dziecko nie nauczy się dobrych norm, trzeba być o wiele bardziej czujnym.

Chyba żadna z nas nie jest w stanie powiedzieć po latach: wykonałam kawał dobrej roboty.

Nie, dlatego że wychowanie opieramy przede wszystkim o wolną wolę naszego dziecka. Nasze dziecko jest wolnym człowiekiem i też trzeba to uszanować. I uszanował to ojciec w Ewangelii św. Mateusza, który pozwolił, aby syn poszedł. Dał mu tę część majątku, powiedział: słuchaj, jesteś już dorosły, rób dalej jak uważasz. Wiemy, jak to się skończyło. Powinniśmy być gotowi na to, że dziecko sobie pójdzie ze swoją częścią majątku.

Powiedziałaś na początku naszej rozmowy, że jesteś leniwa, a ja chcę powiedzieć, że jesteś: autorką wielu książek, doświadczoną dziennikarką i to z takim warsztatem, że wielu dziennikarzy chciałoby się u ciebie uczyć, jesteś laureatką tegorocznej nagrody Ślad, pracujesz zawodowo bardzo ciężko i udzielasz się też szeroko społecznie, jesteś mamą, babcią…

Tak. Troje dzieci, pięcioro wnuków.            

Wiesz, tylko po tym co wymieniłam ciężko powiedzieć, że jesteś leniwa.

Ale jestem leniwa.

Co więc robisz, że Ci się chce? Co jest takim twoim motorem napędowym? Jaka jest metoda, żeby się chciało?

Jestem leniem, który dużo pracuje. Mam wrażenie, że nie mam takiej oświeceniowej wizji świata, w którym zło jest tylko błędem, grzech jest tylko wyborem albo niewiedzą. Mam wizję – może to jest właśnie z powodu bałkańskich korzeni, także prawosławnej tradycji duchowej – że życie, tak jak napisał Kochanowski, jest nieustającym bojowaniem. I mam wrażenie, że jesteśmy właśnie w takiej sytuacji. Mnie najbardziej napędza w tej chwili to, że chciałabym, żeby moje wnuki żyły w normalnym świecie.

I to jest Twój motor?

To jest bardzo mocny bodziec. Oczywiście też Ojciec wpoił mi to, że trzeba pracować. Bułgar, orze swoje ziemie – ja pochodzę z chłopów, tak jak wszyscy Bułgarzy. O Bułgarach mówi się, że zawsze kierpce jego dziadka są na strychu. Nie ma żadnej arystokracji, żadnej szlachty. Po prostu wszyscy jesteśmy chłopami, którzy orali. Ja wiem, gdzie orali moi przodkowie. To jest w tej chwili wieś na terenie dzisiejszej Macedonii, a drudzy tam niedaleko Tyrnowa. I to mam właśnie wpojone, że trzeba pracować. Rzeczywiście bez pracy nie jestem w stanie funkcjonować. Wszyscy się śmieją, że się wybieram na emeryturę…

I wybieram, i wybieram, i wybieram…

Nie, ja się wybiorę, ale wiem, ile rzeczy będę robić. Mówię, że chcę napisać trzy książki i że to jest koniec. Potem na horyzoncie znowu się coś pojawia. Tak ciągle ten horyzont się odsuwa.

Czyli to, co cię napędza, to poczucie wdzięczności za to, co dostałaś dzięki pracy innych i to, żeby tę wdzięczność okazać w taki sposób, by twoje wnuki też miały jakąś przestrzeń do życia, tak?

Tak. Mówiąc krótko, żeby żyły w normalnym świecie. Żeby na przykład w szkole chłopcu nikt nie wmawiał, że jest kobietą, a dziewczynce, że jest mężczyzną. Po prostu w normalnym świecie.

Czyli takim, jakim go Pan Bóg stworzył.

Nie mogę zrozumieć, jak można nie szukać piękna Boga. Przecież to jest absolutne szczęście człowieka, którego nikt i nic nie zastąpi.

Czyli piękno tego świata stworzonego przez Pana Boga to jest coś, co każe ci rano wstawać i brać się do pracy. Sama widzisz to piękno i chcesz też, żeby inni to zobaczyli?

Tak, bo ja byłam w wieku około dwudziestu lat bardzo gwałtownie jakby odwrócona. I nie powiem, że się nawróciłam, bo nie jestem nawrócona, ale poczułam bardzo mocne odwrócenie do Pana Boga. I w związku z tym, że przeżyłam to szczęście, nawet kiedy mam bardzo ciężkie chwile, kiepskie dni, doły i tak dalej (a jestem depresyjna) to niezależnie od tego jest ta nieustająca świadomość Pana Boga. I po prostu chciałabym, żeby ci wszyscy ludzie, którzy tak w tej chwili konstruują swoje fałszywe światy, odkryli Go, bo wtedy będą szczęśliwi.

I naprawdę wolni.

Tak, tego bym bardzo chciała i dlatego piszę biografie wspaniałych ludzi, świętych, żeby pokazać, jak oni to robili, jakie były owoce ich życia. Stąd te dłuższe, i krótsze formy pisania. Fascynujące jest to, kiedy w czyjeś życie wkracza Bóg. Zaczyna się wtedy jakaś niesamowita przygoda, najwspanialsza z możliwych. I może się to stać gdzieś w prerii, i gdzieś na Syberii – to w ogóle jest bezgraniczne, nie ma adresów.

Czyli chciałabyś po prostu zarażać Panem Bogiem. Tym szczęściem, które pochodzi od Boga.

O, żeby to było możliwe.

Ja muszę powiedzieć z własnego doświadczenia, że zarażasz.

Dziękuję bardzo.

Dziękuję ci za rozmowę.

Dzięki.