Jutro Niedziela – IV zwykła A
Kazanie na górze przez biblistów jest nazywane konstytucją królestwa niebieskiego. Jest to w istocie paradoksalna konstytucja.
PUNKT WYJŚCIA
CZWARTA NIEDZIELA ZWYKŁA • KOLOR SZAT: zielony • KOLEKTA: Modlimy się, abyśmy chwalili Boga i szczerze miłowali wszystkich ludzi • CZYTANIA: Księga Sofoniasza 2, 3; 3, 12 –13 • Psalm 146, 6c –10 • Pierwszy List do Koryntian 1, 26 –31 • Ewangelia wg św. Mateusza 5, 1 –12a.
STO SŁÓW
Pisząc Ewangelię, św. Mateusz pokazywał Jezusa jako Nowego Mojżesza. Sama księga jest podzielona na pięć części jak Mojżeszowy Pięcioksiąg. Jezus jak Mojżesz gromadzi lud, doprowadza do Przymierza i prowadzi do ziemi Bożych Obietnic, zapowiadając nadejście królestwa.
Przeczytaj również
Wszystko tu okazuje się paradoksalne, gdyż Nowy Mojżesz jest Mojżeszem zupełnie innym. Przymierze nie jest już wykute w skale, lecz przybite do Krzyża. Ziemia Obiecana jest ziemią w sensie nie geograficznym, lecz wspólnotowym. Nowe Królestwo jest, ale go nie ma, Jezus Królem jest, ale nie konkuruje z przywódcami państw, ziem, strażników swoich praw i posiadłości. Wszystko inne było początkowo tak bardzo niezrozumiałe, że Jezus musiał cierpieć, przyznawszy, iż jest Królem.
Dziś poznajemy konstytucję królestwa (EWANGELIA). To konstytucja, która zwraca się do pomijanych przez wszystkie systemy. Bóg wybrał, co niemocne (DRUGIE CZYTANIE). To oni są najważniejsi: cierpiący, pokrzywdzeni, smutni. Ludzki krzyż: cierpienie, łzy, zniewaga, prześladowanie staje się obywatelstwem. Błogosławieni jesteście.
Czytanie z Księgi proroka Sofoniasza
Szukajcie Pana, wszyscy pokorni ziemi, którzy wypełniacie Jego nakazy; szukajcie sprawiedliwości, szukajcie pokory, może się ukryjecie w dzień gniewu Pańskiego.
Zostawię pośród ciebie lud pokorny i biedny, a szukać będą schronienia w imieniu Pana. Reszta Izraela nie będzie czynić nieprawości ani wypowiadać kłamstw. I nie znajdzie się w ich ustach zwodniczy język, gdy paść się będą i wylegiwać, a nie będzie nikogo, kto by ich przestraszył.
Oto słowo Boże.
•
PIERWSZE CZYTANIE
Szukajcie pokory • So 2, 3; 3, 12–13
Pokora to nie tyle synonim skromności, ile po prostu uznanie swojej zależności tylko od Boga. Sofoniasz głosi, że to pokorni będą stanowić nowy lud Pana.
KSIĘGA SOFONIASZA • AUTOR: Sofoniasz • CZAS POWSTANIA: II poł. VII w. przed Chr. • KATEGORIA: wyrocznia prorocka
OSTATNI ZRYW • Jego imię – Sefanja – znaczy dosłownie: Jahwe chroni. Prorok Sofoniasz działał w Królestwie Południowym w VII w., prawdopodobnie za czasów jednego z najbardziej pogańskich królów, Manassesa (640 –630). Przedstawia się jako syn Kusziego. Być może jest etiopskiego pochodzenia • Jego księga to niemal w całości zapowiedź nadchodzącego Dnia Jahwe, kary i sądu, która spadnie na narody pogańskie oraz Jerozolimę. Orędzie Sofoniasza piętnujące kulty pogańskie i niesprawiedliwość przygotowało reformę religijną kraju za czasów następcy Manassesa, Jozjasza (622). Był to ostatni zryw Królestwa Judy przed pogrążeniem się w chaos i ostatecznym rozbiciem przez Babilończyków w 587 r.
OBIETNICA ZBAWIENIA • Księga Sofoniasza liczy zaledwie trzy rozdziały. Rozdział 3 zapowiada sąd Boży nad Jerozolimą. Po nim pojawiają się obietnice zbawienia skierowane do Reszty Izraela oraz narodów pogańskich. Księga kończy się zapowiedzią zgromadzenia Reszty Izraela • Przypuszcza się, że ostatnia część, zawierająca obietnice mesjańskie (patrz: So 3, 9 –20), powstała już na wygnaniu w Babilonii.
POKORA I POKORNI • Wersety, które usłyszymy, to fragment proroctwa o nowym ludzie, Reszcie, w którym za czasów mesjańskich zrealizują się w pełni obietnice Boga. Zwróćmy uwagę, że jedną z cech charakteryzujących nowy lud będzie pokora.
O tym, na czym ma polegać pokora, przeczytasz w szerszej analizie czytania w najnowszej, książkowej wersji cyklu “Jutro Niedziela”, dostępnej TUTAJ.
(Ps 146,6-10)
Refren: Ubodzy duchem mają wstęp do nieba.
Bóg wiary dochowuje na wieki, * uciśnionym wymierza sprawiedliwość, chlebem karmi głodnych, * wypuszcza na wolność uwięzionych.
Pan przywraca wzrok ociemniałym, * Pan dźwiga poniżonych. Pan kocha sprawiedliwych, * Pan strzeże przybyszów.
Ochrania sierotę i wdowę, * lecz występnych kieruje na bezdroża. Pan króluje na wieki, * Bóg twój, Syjonie, przez pokolenia.
•
PSALM
Wierny Bóg • Ps 146, 6c–10
W refrenie zaśpiewamy: Ubodzy duchem mają wstęp do nieba. To zapowiedź spełnienia się obietnic proroków w ludzie Nowego Przymierza.
PSALM 146 • AUTOR: lewita (według Septuaginty, Wulgaty i Peszitty – prorocy powygnaniowi: Aggeusz i Zachariasz) • CZAS POWSTANIA: powygnaniowy, ok. III w. przed Chr.
HALLELE • Wśród psalmów wyróżniamy Hallele: trzynaście modlitw przewidzianych na określone święta i inne okazje życia społecznego i religijnego. Ich nazwa pochodzi od powtarzającego się w nich wezwania: Hallelu-Jah!, to znaczy: „Chwalcie Pana!”. Najbardziej znane są Hallele egipskie, inaczej Mały Hallel (Psalmy 113 –118), śpiewane podczas Święta Paschy. Wielki Hallel to z kolei Psalm 136, odmawiany również raz w roku podczas Paschy, zaraz po małym Hallelu. Poza nimi istnieje trzecia grupa Hallelów: Psalmy 145 –150. Psalm 146 ma wyraźny charakter liturgiczny, funkcjonował w kulcie świątynnym jako pieśń uwielbienia. Hallele były przewidziane jako modlitwy poranne • Jeśli spojrzymy na dobór psalmów w liturgii godzin, przekonamy się, że podczas jutrzni dominują psalmy allelujatyczne.
BÓG RZECZY NIEMOŻLIWYCH • Usłyszymy jeden z psalmów allelujatycznych, Psalm 146, a właściwie jego drugą połowę. W pierwszej, pominiętej części autor chwali Pana i wymienia powody, dlaczego Go wysławia i czemu warto to robić. Psalm 146 został wybrany do liturgii słowa, gdyż ukazuje Boga, który do swego ludu wybiera ubogich i pokornych. W refrenie zaśpiewamy: Ubodzy duchem mają wstęp do nieba.
(1 Kor 1, 26–31)
Czytanie z Pierwszego Listu Świętego Pawła Apostoła do Koryntian
Przypatrzcie się, bracia, powołaniu waszemu! Według oceny ludzkiej niewielu tam mędrców, niewielu możnych, niewielu szlachetnie urodzonych.
Bóg wybrał właśnie to, co głupie w oczach świata, aby zawstydzić mędrców, wybrał, co niemocne, aby mocnych poniżyć; i to, co nieszlachetnie urodzone według świata oraz wzgardzone, i to, co w ogóle nie jest, wyróżnił Bóg, by to, co jest, unicestwić, tak by się żadne stworzenie nie chełpiło wobec Boga.
Przez Niego bowiem jesteście w Chrystusie Jezusie, który stał się dla nas mądrością od Boga i sprawiedliwością, i uświęceniem, i odkupieniem, aby jak to jest napisane, «w Panu się chlubił ten, kto się chlubi».
Oto słowo Boże.
•
DRUGIE CZYTANIE
Wybrał, co niemocne • 1 Kor 1, 26–31
Wykład o mądrości. Paweł zestawia mądrość światową, ludzką z mądrością Bożą. I zauważa: „Bóg wybrał właśnie to, co głupie w oczach świata”.
KSIĘGA: Pierwszy List do Koryntian • NADAWCY: św. Paweł i Sostenes • ADRESACI: Wspólnota chrześcijańska w Koryncie • CZAS POWSTANIA: ok. 54 r. • MIEJSCE POWSTANIA: Efez.
KORYNCKIE FRAKCJE • W zeszłym tygodniu słyszeliśmy, jak Paweł rozprawiał się z pierwszym problemem, który dotknął wspólnotę chrześcijan w Koryncie. List do Koryntian jest najlepszym przykładem tego, jak znakomicie apostoł potrafił odnieść swe rozważania teologiczne do aktualnych problemów wspólnoty.
PROBLEM NR 1 • Pierwsze pouczenie, pierwszy problem poruszony w liście przez św. Pawła to spory i podziały wynikające z różnic majątkowych i społecznych • Paweł sprzeciwił się istnieniu frakcji, dla której on sam był autorytetem. Czyż Chrystus jest podzielony? – pytał Paweł Koryntian we fragmencie czytanym tydzień temu. Jego odpowiedzią jest wykład o mądrości Boga, której przeciwstawia mądrość tego świata. Świat przez mądrość nie poznał Boga – przestrzega.
MĄDROŚĆ BOŻA • Usłyszymy część wykładu Pawła o mądrości: Boga i światowej. Zwróćmy uwagę na argumentację apostoła, jak koresponduje z całością dzisiejszej liturgii słowa: Bóg nie stosuje logiki świata, lecz wybiera zawsze słabych, pozbawionych mocy. W ten sposób objawi się Jego moc.
O tym, dlaczego Bóg wybiera słabszych, przeczytasz w szerszej analizie czytania w najnowszej, książkowej wersji cyklu “Jutro Niedziela”, dostępnej TUTAJ.
(Mt 5, 1–12a)
Słowa Ewangelii według Świętego Mateusza
Jezus, widząc tłumy, wyszedł na górę. A gdy usiadł, przystąpili do Niego Jego uczniowie. Wtedy otworzył usta i nauczał ich tymi słowami:
«Błogosławieni ubodzy w duchu, albowiem do nich należy królestwo niebieskie.
Błogosławieni, którzy się smucą, albowiem oni będą pocieszeni.
Błogosławieni cisi, albowiem oni na własność posiądą ziemię.
Błogosławieni, którzy łakną i pragną sprawiedliwości, albowiem oni będą nasyceni.
Błogosławieni miłosierni, albowiem oni miłosierdzia dostąpią.
Błogosławieni czystego serca, albowiem oni Boga oglądać będą.
Błogosławieni, którzy wprowadzają pokój, albowiem oni będą nazwani synami Bożymi.
Błogosławieni, którzy cierpią prześladowanie dla sprawiedliwości, albowiem do nich należy królestwo niebieskie.
Błogosławieni jesteście, gdy wam urągają i prześladują was i gdy z mego powodu mówią kłamliwie wszystko złe o was. Cieszcie się i radujcie, albowiem wielka jest wasza nagroda w niebie».
Oto słowo Pańskie.
•
EWANGELIA
Osiem błogosławieństw • Mt 5, 1–12a
Kto żyje życiem Jezusa, jest już tu na ziemi w „innym wymiarze”. O różnych aspektach tego nowego życia usłyszymy właśnie w Ewangelii.
EWANGELISTA: św. Mateusz • CZAS POWSTANIA: 70 –80 r. • KATEGORIA: mowa • CZAS AKCJI: ok. 30 r. • MIEJSCE NAUCZANIA: Góra Błogosławieństw • KTO MÓWI: Jezus • SŁUCHACZE: uczniowie, tłum
NOWY PIĘCIOKSIĄG • Ewangelia Mateusza jest skierowana do wspólnoty judeochrześcijan. Wpływa to na charakter księgi, która ma zabarwienie judaistyczne. Mateusz stara się ukazać królestwo niebieskie. Ewangelia dzieli się na pięć części – to nawiązanie do Pięcioksięgu: • Program królestwa (3 –7) • Przepowiadanie królestwa (8 –10) • Tajemnice królestwa (11 –13, 52) • Kościół pierwocinami królestwa (13, 53 –18) • Wypełnienie się królestwa (19 –25). Każda z tych części kończy się znamiennymi słowami: Gdy Jezus dokończył tych mów…
PROGRAM KRÓLESTWA • Przypomnijmy, że od początku okresu zwykłego systematycznie słuchamy Ewangelii Mateusza, aktualnie pierwszej jej części • Każda z jej pięciu części dzieli się na część narracyjną oraz dydaktyczną. W zeszłym tygodniu zakończyliśmy część narracyjną. Rozpoczynamy część dydaktyczną, czyli słynne Kazanie na górze. To trzyrozdziałowa konstytucja królestwa niebieskiego, „fotografia” chrześcijanina, obietnica nowego sposobu życia.
BŁOGOSŁAWIEŃSTWA • Usłyszymy początek Kazania na górze – Osiem błogosławieństw. To ważny moment Ewangelii Mateusza. Jezus, niczym nowy Mojżesz, wstępuje na górę: proklamuje królestwo niebieskie i nadaje nowe Prawo.
W jaki sposób przedstawia się paradoksalna logika Jezusowych błogosławieństw? O tym przeczytasz w szerszej analizie czytania w najnowszej, książkowej wersji cyklu “Jutro Niedziela”, dostępnej TUTAJ.